Zaraza ziemniaczana na pomidorze – objawy, zwalczanie i zapobieganie

Zaraza ziemniaczana to groźna choroba grzybowa, która atakuje nie tylko ziemniaki, ale również inne rośliny z rodziny psiankowatych, w tym pomidory. Może powodować znaczne straty w plonach, dlatego warto wiedzieć, jak ją rozpoznać i skutecznie z nią walczyć. W tym artykule omówimy przyczyny występowania zarazy ziemniaczanej na pomidorach, jej objawy oraz sposoby zapobiegania i zwalczania.

Czym jest zaraza ziemniaczana na pomidorze?

Definicja i przyczyny

Zaraza ziemniaczana na pomidorach to choroba wywoływana przez organizm grzybopodobny Phytophthora infestans. Patogen ten atakuje liście, łodygi i owoce pomidorów, powodując charakterystyczne objawy. Rozwojowi choroby sprzyjają wilgotne warunki i umiarkowane temperatury. Zarodniki grzyba rozprzestrzeniają się z wiatrem i kroplami deszczu, infekując kolejne rośliny.

Jakie rośliny są narażone?

Poza pomidorami, na zarazę ziemniaczaną podatne są również inne rośliny psiankowate, takie jak:

• Ziemniaki
• Papryka
• Bakłażany
• Niektóre chwasty, np. lulek czarny

Uprawa tych roślin w pobliżu pomidorów może zwiększać ryzyko wystąpienia choroby. Warto o tym pamiętać przy planowaniu warzywnika.

Objawy zarazy ziemniaczanej na pomidorze

Wczesne objawy

Pierwsze oznaki zarazy ziemniaczanej na pomidorach to brunatne plamy pojawiające się na liściach, zwykle na ich brzegach i wierzchołkach. Plamy szybko powiększają się i zlewają, prowadząc do zamierania całych liści. Na dolnej stronie porażonych liści może być widoczny białawy nalot zarodników.

Zaawansowane objawy

W miarę rozwoju choroby brunatne plamy pojawiają się również na łodygach i szypułkach liści. Na owocach tworzą się ciemne, wklęsłe zmiany, które z czasem obejmują całe pomidory, prowadząc do ich gnicia. Porażone pędy i owoce pokrywają się białoszarym nalotem zarodników patogenu.

Element rośliny	Objawy
Liście	Brunatne plamy, zamieranie, białawy nalot od spodu
Łodygi i szypułki	Brunatne plamy
Owoce	Ciemne, wklęsłe zmiany, gnicie, nalot zarodników

Warunki sprzyjające rozwojowi zarazy ziemniaczanej

Wpływ pogody

Zaraza ziemniaczana na pomidorach rozwija się najintensywniej podczas długotrwałych opadów i wysokiej wilgotności powietrza. Optymalna temperatura dla patogenu to 16-21°C. W takich warunkach choroba może szybko objąć dużą część uprawy. Z kolei sucha i gorąca pogoda ogranicza rozprzestrzenianie się zarazy.

Warunki uprawy

Rozwojowi zarazy ziemniaczanej sprzyjają również:

• Gęsty siew lub sadzenie
• Słabo wentylowane szklarnie i tunele foliowe
• Nadmierne nawadnianie, zwłaszcza przez zraszanie liści
• Niedostateczne nawożenie potasem

Właściwe praktyki uprawowe mogą znacznie ograniczyć ryzyko wystąpienia choroby.

Zwalczanie zarazy ziemniaczanej na pomidorze

Opryski chemiczne

Podstawową metodą ochrony pomidorów przed zarazą ziemniaczaną są opryski fungicydami. Należy je wykonywać profilaktycznie lub po zauważeniu pierwszych objawów choroby. Skutecznymi preparatami są m.in.:

• Miedzian 50 WP – fungicyd kontaktowy na bazie miedzi
• Amistar 250 SC – fungicyd układowy z grupy strobiluryn

Opryski należy powtarzać co 7-10 dni, przestrzegając zaleceń na etykiecie środka ochrony roślin.

Metody naturalne

Alternatywą dla syntetycznych fungicydów mogą być preparaty pochodzenia naturalnego, takie jak:

• Biosept Active – płyn z ekstraktem z grejpfruta
• Biosept Active Spray – gotowy do użycia preparat wzmacniający odporność roślin

Choć są one mniej skuteczne niż fungicydy chemiczne, to ich regularne stosowanie pozwala ograniczyć rozwój choroby.

Zapobieganie zarazie ziemniaczanej na pomidorze

Wybór odpornych odmian

Jednym z najskuteczniejszych sposobów unikania problemów z zarazą ziemniaczaną jest sadzenie odmian pomidorów o podwyższonej odporności. Wśród polecanych znajdują się m.in.:

• Antares
• Atol
• Awizo
• Fanstasio
• Fobos

Odmiany te cechują się wyższą tolerancją na porażenie przez Phytophthora infestans niż tradycyjne kultywary.

Praktyki uprawowe

Inne metody ograniczania ryzyka wystąpienia zarazy ziemniaczanej to m.in.:

• Uprawa współrzędna z roślinami odstraszającymi patogeny, np. czosnkiem, aksamitką
• Zmianowanie – unikanie uprawy roślin psiankowatych na tym samym stanowisku przez kilka lat
• Usuwanie i niszczenie porażonych części roślin
• Ograniczenie nawadniania przez zraszanie liści
• Zapewnienie dobrej wentylacji w szklarniach i tunelach

Wszystkie te zabiegi pozwalają stworzyć warunki mniej sprzyjające rozwojowi choroby.

Ochrona roślin

Do zapobiegania występowaniu zarazy ziemniaczanej na pomidorze przyczyniają się również:

• Izolacja dolnych liści od gleby przez ich usuwanie lub podwiązywanie
• Stosowanie ściółek z materiałów naturalnych, np. słomy
• Dokładne usuwanie resztek roślin po zbiorze
• Dezynfekcja narzędzi, podłoża i konstrukcji po sezonie wegetacyjnym

Te proste czynności mogą znacznie ograniczyć źródła infekcji patogenem w kolejnych latach uprawy pomidorów.

Podsumowując, zaraza ziemniaczana to poważne zagrożenie dla upraw pomidorów, ale dzięki odpowiednim zabiegom jesteśmy w stanie skutecznie jej zapobiegać i ją zwalczać. Kluczowe są: wybór odpornych odmian, właściwa agrotechnika, regularne lustracje roślin i szybkie reagowanie w przypadku zauważenia objawów choroby. Konsekwentne stosowanie opisanych wyżej metod pozwoli cieszyć się zdrowymi, obficie plonującymi pomidorami.