Zaraza ziemniaczana na pomidorze – objawy, zwalczanie i zapobieganie
Zaraza ziemniaczana to groźna choroba grzybowa, która atakuje nie tylko ziemniaki, ale również inne rośliny z rodziny psiankowatych, w tym pomidory. Może powodować znaczne straty w plonach, dlatego warto wiedzieć, jak ją rozpoznać i skutecznie z nią walczyć. W tym artykule omówimy przyczyny występowania zarazy ziemniaczanej na pomidorach, jej objawy oraz sposoby zapobiegania i zwalczania.
Czym jest zaraza ziemniaczana na pomidorze?
Definicja i przyczyny
Zaraza ziemniaczana na pomidorach to choroba wywoływana przez organizm grzybopodobny Phytophthora infestans. Patogen ten atakuje liście, łodygi i owoce pomidorów, powodując charakterystyczne objawy. Rozwojowi choroby sprzyjają wilgotne warunki i umiarkowane temperatury. Zarodniki grzyba rozprzestrzeniają się z wiatrem i kroplami deszczu, infekując kolejne rośliny.
Jakie rośliny są narażone?
Poza pomidorami, na zarazę ziemniaczaną podatne są również inne rośliny psiankowate, takie jak:
- Ziemniaki
- Papryka
- Bakłażany
- Niektóre chwasty, np. lulek czarny
Uprawa tych roślin w pobliżu pomidorów może zwiększać ryzyko wystąpienia choroby. Warto o tym pamiętać przy planowaniu warzywnika.
Objawy zarazy ziemniaczanej na pomidorze
Wczesne objawy
Pierwsze oznaki zarazy ziemniaczanej na pomidorach to brunatne plamy pojawiające się na liściach, zwykle na ich brzegach i wierzchołkach. Plamy szybko powiększają się i zlewają, prowadząc do zamierania całych liści. Na dolnej stronie porażonych liści może być widoczny białawy nalot zarodników.
Zaawansowane objawy
W miarę rozwoju choroby brunatne plamy pojawiają się również na łodygach i szypułkach liści. Na owocach tworzą się ciemne, wklęsłe zmiany, które z czasem obejmują całe pomidory, prowadząc do ich gnicia. Porażone pędy i owoce pokrywają się białoszarym nalotem zarodników patogenu.
| Element rośliny | Objawy |
|---|---|
| Liście | Brunatne plamy, zamieranie, białawy nalot od spodu |
| Łodygi i szypułki | Brunatne plamy |
| Owoce | Ciemne, wklęsłe zmiany, gnicie, nalot zarodników |
Warunki sprzyjające rozwojowi zarazy ziemniaczanej
Wpływ pogody
Zaraza ziemniaczana na pomidorach rozwija się najintensywniej podczas długotrwałych opadów i wysokiej wilgotności powietrza. Optymalna temperatura dla patogenu to 16-21°C. W takich warunkach choroba może szybko objąć dużą część uprawy. Z kolei sucha i gorąca pogoda ogranicza rozprzestrzenianie się zarazy.
Warunki uprawy
Rozwojowi zarazy ziemniaczanej sprzyjają również:
- Gęsty siew lub sadzenie
- Słabo wentylowane szklarnie i tunele foliowe
- Nadmierne nawadnianie, zwłaszcza przez zraszanie liści
- Niedostateczne nawożenie potasem
Właściwe praktyki uprawowe mogą znacznie ograniczyć ryzyko wystąpienia choroby.
Zwalczanie zarazy ziemniaczanej na pomidorze
Opryski chemiczne
Podstawową metodą ochrony pomidorów przed zarazą ziemniaczaną są opryski fungicydami. Należy je wykonywać profilaktycznie lub po zauważeniu pierwszych objawów choroby. Skutecznymi preparatami są m.in.:
- Miedzian 50 WP – fungicyd kontaktowy na bazie miedzi
- Amistar 250 SC – fungicyd układowy z grupy strobiluryn
Opryski należy powtarzać co 7-10 dni, przestrzegając zaleceń na etykiecie środka ochrony roślin.
Metody naturalne
Alternatywą dla syntetycznych fungicydów mogą być preparaty pochodzenia naturalnego, takie jak:
- Biosept Active – płyn z ekstraktem z grejpfruta
- Biosept Active Spray – gotowy do użycia preparat wzmacniający odporność roślin
Choć są one mniej skuteczne niż fungicydy chemiczne, to ich regularne stosowanie pozwala ograniczyć rozwój choroby.
Zapobieganie zarazie ziemniaczanej na pomidorze
Wybór odpornych odmian
Jednym z najskuteczniejszych sposobów unikania problemów z zarazą ziemniaczaną jest sadzenie odmian pomidorów o podwyższonej odporności. Wśród polecanych znajdują się m.in.:
- Antares
- Atol
- Awizo
- Fanstasio
- Fobos
Odmiany te cechują się wyższą tolerancją na porażenie przez Phytophthora infestans niż tradycyjne kultywary.
Praktyki uprawowe
Inne metody ograniczania ryzyka wystąpienia zarazy ziemniaczanej to m.in.:
- Uprawa współrzędna z roślinami odstraszającymi patogeny, np. czosnkiem, aksamitką
- Zmianowanie – unikanie uprawy roślin psiankowatych na tym samym stanowisku przez kilka lat
- Usuwanie i niszczenie porażonych części roślin
- Ograniczenie nawadniania przez zraszanie liści
- Zapewnienie dobrej wentylacji w szklarniach i tunelach
Wszystkie te zabiegi pozwalają stworzyć warunki mniej sprzyjające rozwojowi choroby.
Ochrona roślin
Do zapobiegania występowaniu zarazy ziemniaczanej na pomidorze przyczyniają się również:
- Izolacja dolnych liści od gleby przez ich usuwanie lub podwiązywanie
- Stosowanie ściółek z materiałów naturalnych, np. słomy
- Dokładne usuwanie resztek roślin po zbiorze
- Dezynfekcja narzędzi, podłoża i konstrukcji po sezonie wegetacyjnym
Te proste czynności mogą znacznie ograniczyć źródła infekcji patogenem w kolejnych latach uprawy pomidorów.
Podsumowując, zaraza ziemniaczana to poważne zagrożenie dla upraw pomidorów, ale dzięki odpowiednim zabiegom jesteśmy w stanie skutecznie jej zapobiegać i ją zwalczać. Kluczowe są: wybór odpornych odmian, właściwa agrotechnika, regularne lustracje roślin i szybkie reagowanie w przypadku zauważenia objawów choroby. Konsekwentne stosowanie opisanych wyżej metod pozwoli cieszyć się zdrowymi, obficie plonującymi pomidorami.